gol

1

[go:l]

Gum ýerinde iki gerşiň aralygyndaky giň oý ýer, giden peslik.

∙ Maşynlar wazlaşyp ýaňladýar goly, üstleri hem pagta galladan doly. (N. Pomma, Saýlanan eserler)

Ýazuw düzgüni: Menlik ýöňkemaniň -um, -umyz, senlik ýöňkemäniň -uň, -uňyz goşulmalary goşulýar.

Meselem gol - golum, goluň.

2

1) Bedeniň egninde tä eliň barmaklaryna çenli bölegi.

∙ Elimdäki bir çogmak güllerde her haýsynyn goluna bir gyzyl gül berip geçip gitdim. (A. Durdyýew, Saýlanan eserler)

∙ Ol iki golyny sallap, messan basyp ýörän gelýärkä, onuň ýalpyldawuk gara saşlary iki göwsinin üstünde oýnap, biri-birine owsun atýar. (N. Pomma, Sebabini Soň bildim)

∙ Çagalaryň iki goluda açykdy. (M. Ibrahimow, Ol gün geler)

∙ Öz goluň bilen beren suwuňy içip, öz ýoluma gideýin. (Görogly eposy)

∙ Kesew uzyn bolsa, gol ýanmaz. (Nakyl)

2) Dokumentiň we ş. m. ýüzüne bir ýazan familýaň.

∙ Ol heňi ýasalan hünärli eller parahatlyk üçin goýupdyr gollar. (R. Seýidow, Saýlanan eserler)

∙ Şu syry hiç ýerde paş etmezligime, şu dil hatyny berýärin we golumy çekýärin. («Sowet edebiýaty» žurnaly)

∙ Hakykatden-da gowaçanyň gollarynda agyr gozalaryň käbiri ýilik ýaly süýemlerini düýaň emjegi ýaly ýaýradypdyr. (B. Kerbabaýew, Aýsoltan)

Ýazuw düzgüni: Menlik ýöňkemaniň -um, -umyz, senlik ýöňkemäniň -uň, -uňyz goşulmalary goşulýar.

Meselem gol - golum, goluň.

◊ gol bermek

1) Pälinden gaýtmak maksady bilen ruhany adamdan doga almak we diňe dini düzgüne hyzmat etmek (dini düşünje boýunça).

∙ Şu pire gol berip, sopy bolup goýandyr. («Görogly» eposy)

2) Iki elini gowşuryp, hyzmata taýýardygyny bildirmek.

∙ Elten sowgatlaryny hünkäriň öňünde goýup, gol gowşyryp, salam berip durdy. («Görogly» eposy)

∙ Goç ýigitler, ömrüň bolsun zyýada, gol gowşuryp, hyzmat ediň pyýada. («Görogly» eposy)

3) Işlemän durmak, bikär durmak.

◊ gol götermek

1) Ýygnakda, saýlawda ses bermek.

∙ Karara-da gol göterdiler, ony kemsiz tassykladylar. (Sowet Edebiýaty žurnaly)

2) Işiniň rowaç bolmagy, şowuna düşmegi üçin pata bermek, doga okamak.

∙ Pirim şahymerdan mertleriň merdi, gol göterip bize bir pata berdi. («Görogly» eposy)

∙ Gol çekmek.

3) Öz adyňy ýa-da ataň adyny ýazmak, gol goýmak.

◊ gol ýapmak — Biriniň arkasyny tutmak.

∙ Birine gol ýapyp, biriňize ýaman tutmak. (Sowet Edebiýat žurnaly)

∙ Ýok Artyk, iş birinin seňrigine kakyp birine gol ýapmak-da däl. (B. Kerbabaýew, Aýgyly ädim)

◊ gola almak — Biriniň erk-ygtyýaryna eýe bolamak, özüňe garaşly etmek; işiň we ş. m tärine ökdelemek.

∙ Birinjide, ol baý nebit raýonlaryny gola alar. (M. Ibrahimow, Ol gün geler)

◊ gola salmak — Bir zady eliňe düşürmek, öz ýaňyna geçirmek.

∙ Soň ussa şol, gyzy gola salmagyň pikirinde boldy. (A. Durdyýew, Saýlanan eserler)

◊ goldan bermezlik — Mümkin bolan pursatdan doly peýdalanmak, pursaty sypdyrmazlyk.

∙ Şol ýagdaýyň özi, pursady goldan bermän, öwünmän, hereket etmegi Çernişowdan talap edýärdi. (B. Kerbabaýew, Aýgytly ädim)

◊ golundan götermek — Maddy hal-ýagdaýynda kömek bermek, eklemek, ekleşmek.

∙ Sen bolsaň işe günortan gelýärsiň, şumy seniň ýetişip ataň golundan göterişiň! (A. Durdyýew, Saýlanan eserler)

◊ goly bagly — Ygtyýarsyz, erksiz, garaşly.

◊ goly ýukalyk — Eliňde harçlyk pul zat az bolmaklyk, eli ýukalyk, garyplyk.